حمله پانیک چیست؟ علائم، نشانه ها و درمان

حمله پانیک (panic attack) همان ترس ناگهانی همراه با احساس تپش قلب، اضطراب شدید و افسردگی است. شاید برایتان عجیب باشد که بدانید 35% از جمعیت جهان در دوره ای، حمله پانیک را تجربه کرده اند؛ فقط تنها تفاوت این است که حمله پانیک ممکن است دیگر تکرار نشود. اختلال پانیک همان حالتی است که فرد چندین بار دچار حمله هراس می شود.

حمله پانیک چیست؟

وقتی فردی بدون عامل ترس و تحریک واقعی به صورت ناگهانی دچار ترس بیش از حد، اضطراب، تپش قلب، درد قفسه سینه، گریه بدون دلیل و سرگیجه شود، فرد دچار حمله پانیک شده است.

این اتفاقی است که ممکن است برای هرفردی در زندگی افتاده باشد ولی اگر این حالات به صورت تکراری و در طول ماه یا هفته چندین بار اتفاق افتاد، فرد احتمالا دچار اختلال پانیک شده است.

شاید برای همه افراد اتفاقی غمگین یا ترسناک افتاده باشد، که فرد دچار استرس و تپش قلب شدید می شود. این حالات کاملا طبیعی هستند و گاها به خاطر فرار از موقعیت خطرناک مفید هم هستند. یعنی اگر در زمان قدیم حیوانی به انسان حمله میکرد این تپش قلب و ترس باعث تندتر دویدن فرد میشد.

گاها افراد در هنگام حمله هراس احساس می کنند که نفس آنها بالا نمی آید یا قفسه سینه آنها منقبض شده است. در زمان غارنشینی انسان ها وقتی که حیوانی به فرد حمله میکرد، مغز به بدن دستور منقبض کردن عضلات را می داد که آسیب کمتری از ضربه حیوان ببیند. همین عامل باعث شده که افراد در هنگام این مشکل دچار تنگی نفس یا پرش غیرارادی عضلات شوند.

علائم تشخیص حمله پانیک

پانیک اتک در هر فرد می تواند علائم متفاوتی را نشان دهد در حدی که فرد فکر می کند اصلا حمله پنیک ندارد و دچار یک بیماری نادر شده است! حمله پانیک به هیچ عنوان خطرناک و کشنده نیست. با این حال علائم حمله پانیک به دو بخش جسمی و روانی تقسیم می شوند.

علائم جسمی:

1. درد قفسه سینه
2. تپش قلب و افزایش ضربان قلب
3. تنگی نفس و سختی در تنفس
4. سرگیجه
5. تاری دید
6. احساس گرگرفتگی و خفگی
7. حالت تهوع یا درد شکم
8. احساس گرما یا سرمای شدید
9. گرفتگی گلو (حالت بغضی که پایین نمی رود)
10. احساس تپش قلبی در گوش یا سر
11. خستگی
12. احساس ضعف
13. بی اشتهایی
14. لرزش بدن یا پرش ناخودآگاه عضلات

اینها برخی از علائم جسمی پانیک هستند که در برخی از افراد شاید فقط یکی از آن ها یا بیشتر وجود داشته باشد.

علائم روحی و روانی:

1. اضطراب و دلهره شدید
2. افسردگی
3. ترس شدید و ناگهانی
4. احساس بی قراری
5. عدم تمرکز
6. حس حرکت ناپذیری
7. احساس جدایی از زمین و بی وزنی
8. احساس توهم بودن دنیای اطراف
9. نداشتن کمک بقیه
10. ترس از تنهایی
11. پوچی دنیا و ناامیدی
12. فکر و خیال زیاد و غیرقابل کنترل
13. ترس از ایستادن قلب یا سکته مغزی
14. ترس از بیماری خطرناک

فرق حمله پانیک با اختلال پانیک:

طبق آخرین آمار حدودا %11 از مردم در طول زندگی خود دچار حمله پانیک می شوند ولی حمله پانیک فقط ممکن است یک یا دوبار در طول زندگی فرد رخ بدهد. اگر شما هرروزه دچار استرس هستید، اضطراب و ترس دائمی از مرگ، بیماری یا هرمشکلی دارید احتمالا دچار اختلال پانیک هستید که البته قابلیت درمان و بهبود دارد.

خطرناک بودن بیماری پانیک

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که پس از شروع حمله پانیک، ترس شدیدی از مردن یا بیماری خطرناک داشته باشید؛ در ابتدا باید بدانید که این افکار واقعی نیستند. حمله پانیک جزء بیماری های خطرناک نیست و به هیچ عنوان خطر مرگ را در پی ندارد.

افکار خودکشی و آسیب به خود تنها خطر حمله پانیک است. چون فرد وقتی دچار این حالات می شود، نمی تواند مانند انسان های عادی از زندگی لذت ببرند و دائما درحال فکر و خیال هستند. آن ها پس از مدتی زندگی را پوچ و بی ارزش می بینند، در این صورت باید حتما برای درمان این مشکل اقدام کنند.

پیشگیری از حملات پانیک

اگر شما در طول روز دچار استرس و اضطراب می شوید و فکر اینکه حمله پانیک دوباره به سراغتان بیاید شما را می ترساند، می توانید روش هایی که در ادامه پیشنهاد می دهیم را برای پیشگیری از این تکرار این مشکل انجام دهید. این روش ها به نحوی احتمال بروز دوباره این مشکل را کم می کند.

تنفس عمیق:

درحالی که نفس نفس زدن، باعث افزایش استرس و فشار می شود؛ بر خلاف آن نفس عمیق باعث ایجاد حس آرامش می شود.

سعی کنید بر روی تنفس از بینی تمرکز کنید، احساس کنید باد به آرامی ریه شمارا پر می کند؛ بعد به آرامی از طریق دهان بازدم کنید و احساس کنید هوا از بدن شما خارج می شود. از طریق بینی 4 ثانیه نفس بکشید، یک ثانیه نگهدارید و سپس 4 ثانیه آن را بیرون دهید.

گیف نفس عمیق

چشمان خود را ببندید:

در برخی مواقع حمله پانیک ناشی از محرک هایی است که شما را تحت تاثیر قرار می دهند. این محرک ها می توانند مانند باطری حمله پانیک شما را تغذیه کنند. اگر جایی هستید که کمی استرس زا است، یا جمعیت زیادی در آنجاست که ممکن است در شما ایجاد استرس کند.

برای کاهش این محرک ها بهتر است چشمان خود را ببندید تا راه ورودی آن ها مسدود کنید. سعی کنید به تنفس خود تمرکز کنید تا فکرتان کمی آرام تر شود.

به یک موقعیت شاد خود فکر کنید:

همه ما در طول زندگیمان اتفاق های شاد و غمگینی را تجربه کرده ایم. تحقیقات نشان میدهد که تکنیک های تجسم موقعیت شاد زندگی باعث احساس بهتر و جلوگیری از حمله پانیک می شود.

مکانی که تصور می کنید باید شاد و آرامبخش باشد. سپس حسی که در آن موقع داشتید را به خود یادآوری کنید. همگی باعث بهبود فعالیت مغزی و دریافت دوباره دوپامین و سروتونین در مغز می شود.

نحوه تشخیص حمله پانیک:

اگر شما احساس می کنید که برخی حالات پانیک را دارید، بهتر است مستقیما به روان پزشک مراجعه کنید تا ایشان تست حمله پانیک را از شما بگیرد. البته در حالت عادی اکثر افراد از وجود این بیماری بی اطلاع هستند و حتی اسم آن را نمی دانند. به همین دلیل پس از شروع این اختلال ابتدا احساس می کنند که دچار حمله قلبی شده اند.

با اورژانس تماس می گیرند یا به بیمارستان مراجعه می کنند. ابتدا فشار خون آن ها چک می شود، سپس از آن ها نوار قلب می گیرند. پس از اطمینان از شرایط با تجویز چند داروی آرامبخش ضد تپش قلب مانند پروپرانول فرد را مرخص می کنند. فرد باز دچار این حالات می شود و باز به بیمارستان می رود.

در این حالت پزشک عمومی، فرد را به متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک ارجاع می دهد. فرد پس از اینکه توسط روانپزشک بررسی شد، تشخیص حمله پانیک داده می شود.

البته ما در این سایت تست تشخیص حمله پانیک را قرار داده ایم که آنلاین می تواند با حدود 90% قطعیت داشتن یا نداشتن حمله پانیک را در شما بفهمد. این تست به شما سطح این اختلال که در وضعیت ضعیف، متوسط یا مزمن قرار دارد را نیز به صورت آنلاین و رایگان ارائه می دهد.

چگونه می توان اختلال هراس را تشخیص داد؟

از دیدگاه روانشناسان و روانپزشکان، همه کسانی که به حمله پانیک دچار می شوند؛ اختلال هراس ندارند. بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی که توسط انجمن روانپزشکان آمریکا منتشر و تایید شده است به شرح ذیل می باشد:

• این حملات نباید به علت خاصی اتفاق افتاده باشند، چون حمله پانیک بی دلیل و در اکثر مواقع بدون محرک اتفاق می افتد.
• این حالات نباید به دلیل مصرف مواد مخدر یا داروی خاصی اتفاق افتاده باشند.
• حداقل یکی از حملات شما یک ماه یا بیشتر با نگرانی مداوم در مورد حمله دیگری دنبال شده است.

وقتی که فرد بیش از 4 بار دچار حمله پانیک می شود، پزشک متخصص احتمال اختلال پانیک را می دهد. سپس سعی می کند ابتدا روش هایی را انجام دهد که مطمئن شود این مشکلات به خاطر اعصاب است.

برای کمک به تشخیص پانیک کارهای زیر را انجام می دهند:

• معاینه فیزیکی
• آزمایش خون برای بررسی تیروئید
• ارزیابی روانشناختی دقیق همراه با صحبت درمورد علائم، ترس ها یا نگرانی ها، موقعیت های تنش زا، مشکلات روابط و …

علت های حمله پانیک:

از نظر طب مدرن علت حمله پانیک مشخص نیست ولی در طب سنتی حمله پانیک را به دلیل غلبه سودا بیان می کنند که اتفاقا قابل درمان نیز هست. به صورت کلی علل حمله پانیک شامل عوامل بیولوژیکی و سبک غذایی و محیطی می شود.

عوامل بیولوژیکی:

ژنتیک: اگر در خانوادتان مخصوصا بستگان درجه یک فردی قبلا بوده که دچار اختلالات اضطرابی یا مشکلات اعصاب شده است، ژنتیک یک عامل تاثیرگذار در پانیک است که البته در اینکه این مشکل قابل درمان است شکی نیست.

عوامل هورمونی، نیز می توانند در ایجاد حمله پانیک نقش داشته باشند. تغییر در سطح هورمون های آدرنالین و سروتونین یکی از چند علل تاثیر گذار اند.

سیستم عصبی مرکزی: نقص هایی در سیستم عصبی می تواند این حالات را تشدید کنند که البته این یک مورد خاص برای افرادی است که مشکلات پایه ای یا مادرزادی دارند.

ترکیبات شیمیایی مغز: نواحی خاصی از مغز مانند هیپوکامپ و آمیگدالا در ایجاد حمله پانیک نقش داشته باشند.

عوامل محیطی تشدید پانیک:

محیط های تنگ و بسته در بعضی از افراد و در برخی دیگر محل های باز و فضاهای گسترده، ترافیک و مسیر های پرتردد، مواجهه با افراد جدید یا ناشناس و یا جاهایی که در آن خاطره ترسناک یا غمگینی دارید همگی می توانند از عوامل پانیک یا تشدید تنش باشند.

عوامل سبک غذایی:

از نظر خیلی از درمان شدگان پانیک رژیم غذایی یکی از مهم ترین دلایل ایجاد این بیماری در افراد است.

قهوه ها و کافئین دارها: انرژی زاها ، قهوه ها، نوشابه، چای و هرچیزی که کافئین دارد باعث تشدید حالات پانیک می شود.

عدسی و عدس پلو: عدس پلو و عدسی در افراد عادی هم گاها دیده شده که احساس استرس را بیشتر کرده پس بهتر است از این پس این غذا را از رژیم غذایی خود حذف کنید.

فست فودها: اگر بخواهیم یکی از مهم ترین عوامل اکثر بیماری های جدید که به این سرعت شیوع یافته است را بگوییم قطعا تغییر سبک غذایی از غذاهای خانگی به غذاهای فست فودی که با روغن های صنعتی درست می شوند می تواند عامل تخریب سیستم عصبی شوند.

ماده مخدر ماریجوانا (گل): طبق اخرین نظرسنجی های انجام شده بعضی از افراد بعد از مصرف این ماده مخدر دچار حمله پانیک شده بودند که متاسفانه در بین جوانان به شدت پراستفاده شده است.

راه های درمان حملات پانیک:

با وجود ناراحتی هایی که حمله پانیک در زندگی فرد می تواند ایجاد کند ما راه حل هایی برای مقابله با حمله پانیک به دو شکل داریم:

1. راه حل های سریع و غیردائمی که شامل: تکنیک های تنفسی، مدیتیشن و تمرکز ذهن، ریلکسیشن،مصرف قرص های آرام بخش و رفتن در جمع دوستان جز این دسته هستند.
2. راه حل های بلندمدت و دائمی:روان درمانی، درمان گیاهی پانیک، ورزش، درمان پانیک با طب اسلامی، تغییر رژیم غذایی جزء راه حل های بلند مدت ولی بدون بازگشت تر هستند.

دارو درمانی

اگر دچار بی خوابی به علت سطح بالای افکار منفی و اضطراب می شوید آلپرازولام دارویی است که برای بهبود خواب به کمک شما می آید و به نحوی خاصیت خواب آور دارد. البته که مصرف هرنوع داروی اعصاب باید با مشورت روانپزشک انجام شود تا فرد دچار عوارض پس از مصرف نشود.

در این روش شما به صورت میانگین هر سه ماه باید به روانپزشک مراجعه کنید. او بر اساس حالات شما احتمالا داروهای مختلف در زمینه اضطراب و استرس را ارائه می دهد. که می تواند شامل مهارکننده های بازجذب سروتونین، بنزودیازپین‌ها ، مهارکننده‌های بازجذب نوراپی‌نفرین و سروتونین باشد.

اگر داروهایی که تجویز شد، تاثیری در بهبود حال شما نداشت یا عوارض شدیدی را در بدنتان نشان داد، روانپزشک نوع داروها و دوز آن ها را تغییر می دهد.

توجه: شما بعد از دو الی سه هفته مصرف دارو احساس بهبود را تجربه می کنید، پس نباید فکر کنید که همان روزهای اول نتایج زیادی داشته باشد و حالات ترس و اضطراب شما را سریعا بهبود دهد.

قرص های آرام بخشی که در زمینه پانیک مصرف می شوند، شامل قرص های زیر می شود:

• قرص آلپرازولام: بیشتر قبل از خواب برای کسانی که دچار مشکل بی خوابی هستند استفاده می شود.
• نورتریپتیلین: گاهی وقت ها اختلال پانیک باعث می شود فرد دچار افسردگی نیز شود، نورتریپتیلین باعث بهبود افسردگی می شود.
• آسنترا: این دارو برای وسواس و اختلالات پانیک یکی از متداول ترین داروهای تجویز شده است.
• پروپرانولول: خیلی از افراد پس از اینکه دچار این اختلال می شوند، تپش قلب غیر قابل تحمل را نیز تجربه می کنند. پروپرانولول یکی از داروهای تجویزی برای مشکلات تپش قلب است.
• پاروکستین: اگر فرد دچار اختلال اضطرابی، حمله وحشت باشد، احتمالا پزشک معالج در صورت نیاز پاروکستین را برای فرد تجویز می کند.
• سرترالین: پر کاربرد ترین قرص برای رفع اختلالات افسردگی ناشی از پانیک است که یک نوع مهارکننده بازجذب سروتونین به حساب می آید.
• کلردیازپوکساید: خیلی از افراد استرس مداوم را در طول روز تجربه می کنند که این قرص برای این افراد بسیار مفید است.

روان درمانی

درمان روانشناختی(روان درمانی، صحبت درمانی)، روشی برای کمک به افرادی است که دچار انواع اختلالات اعصاب به ویژه پانیک هستند. در این روش روانشناس به کنترل علائم یا حذف آن ها کمک می کند، تا فرد بتواند با وجود این مشکل عملکرد بهتری را داشته باشد. همچنین می تواند در کنار دارو درمانی سرعت درمان را بالاتر ببرد.

روان درمانی انواع مختلفی دارد که ممکن است تاثیر آن ها برای هرنوع فردی متفاوت باشد. بعضی ها زود نتیجه بگیرند و برخی ها نتیجه ضعیفی بگیرند. طبق تحقیقات حدودا 75% از افرادی که جلسات روان درمانی را شروع می کنند، تاثیر مثبتی را در خود می بینند.

تنفس عمیق

نفس عمیق گرفتن به آرامی با بینی و دهان را انجام دهید؛ در طول تنفس سعی کنید شکم خود را بالا ببرید که بیشتر تنفس شکمی باشد تا اینکه ریشه شما پر از هوا شود. این تمرین به شما کمک می کند که جلوی احساس خفگی ناشی از پنیک را بگیرید.

مدیتیشن و ریلکسیشن

هرروز صبح بلافاصله پس از بیدار شدن به جای در دست گرفتن و چک کردن موبایل، در همان حالت درازکش یا نشسته به اتفاقات مثبتی که در روز های قبل پیش آمده و یا امروز قرار است پیش بیاید فکر کنید و برای داشتن آن ها شکرگزاری کنید. این کار باعث ترشح هورمون های شادی بخش در مغز شما در ابتدای روز می شود.

رفتن به جمع دوستان

اگر دوستانی خنده رو دارید یا پس از رفتن به پیش آنها احساس خوبی پیدا می کنید حتما این کار را انجام دهید چون یکی از بهترین راه حل های جلوگیری از شروع حالات پانیک پرت کردن حواس است. همانطور که مغز روی حالات روحی شما تاثیر میگذارد برعکس این قضیه نیز صادق است؛ یعنی وقتی شما احساس خوبی داشته باشید و بیشتر معاشرت کنید قطعا وضعیت حالات وحشت و اضطراب شما نیز کاهشی می شوند.

بهتر است این جمع از دوستان صمیمی شما باشند چون خیلی از افراد می ترسند که اگر الان حالات وحشت و اضطراب برایشان پیش آمد، بقیه آن ها را قضاوت می کنند. اگر در جمع دوستان صمیمی خود باشید ترس از قضاوت شدن را نخواهید داشت.

درمان گیاهی پانیک

اختلال پانیک که در طب سنتی به آن غلبه سودا و صفرای سوخته می گویند، با داروهای گیاهی خاص قابل درمان است. بعضی داروهای گیاهی مانند بابونه باعث قوی شدن اعصاب و جلوگیری از پرش عضلات می شود. ما در مقاله ای درمورد درمان گیاهی پانیک در طب سنتی به صورت کامل صحبت کرده ایم. شما باید ابتدا به متخصصین طب سنتی در حوزه اعصاب مراجعه کنید.

این متخصصین بستگی به وضعیتی که دارید برای شما داروی گیاهی و رژیم غذایی صحیح را در نظر می گیرند. داروهای گیاهی که می توانند در این زمینه به شما کمک کنند شامل موارد زیر می شوند:

• منداب
• اسطوخدوس
• سنامکی
• گل گاو زبان
• دمنوش به

تغییر مزاج

فرد در روش درمان سنتی حمله پانیک ابتدا مزاجش بر اساس حالاتی که از پانیک در بدنش وجود دارد سنجیده می شود و پس از آن رژیم غذایی برای تعدیل مزاج و از بین بردن مزاج غالب بدن است.

شاید برای خیلی از افراد جالب باشد وقتی فرد دچار اختلالات می شود، دچار سردی دست و پا می شود و به نحوی علائم طبع سودا را از خود نشان می دهد به همین دلیل سودابرها برای درمان پانیک به صورت گیاهی نقش مهمی را دارند. برخی از افراد نیز دچار حالات زودرنجی و زود عصبی شدن می شوند که از علائم طبع صفرا در طب سنتی است؛ این افراد با مصرف صفرابر از این مشکل رهایی پیدا می کنند.

تغییر مزاج

اگر بخواهیم یکی از راه های جلوگیری از افزایش حملات پانیک بگوییم قطعا ورزش منظم و روزانه را باید در برنامه خود قرار دهیم. ورزش با راه انداختن سیستم گوارش و عرق کردن که باعث خارج کردن سموم می شود می تواند حالت های پنیک را ضعیف کند.

اگر می خواهید ورزشی کنید که پس از آن دچار استرس و تپش قلب نشوید بهتر از در حد توان از ورزش های سنگینی چون بدنسازی و فوتبال دوری کنید. پیاده روی یکی از بهترین راه حل های ورزشی برای کاهش ترس و اضطراب است.

به صورت کلی اگر بدنسازی و فوتبال هم انجام می دهید باید به نحوی سعی کنید در حدی کم کار کنید که عرق نکنید؛ چون بدن فرد دچار پانیک ضعیف است ولی بعد از طی دوره درمان پانیک می توانید باز ورزش های سنگین و مورد علاقه خود را شروع کنید.

جمع بندی:

اختلال پانیک باعث می شود زندگی فرد بسیار سخت و گاها غیرممکن شود در حدی که ممکن است فرد افکاری همچون آسیب به خود شود ولی این حالات با داروها ، رژیم غذایی صحیح و ورزش روزانه قابلیت بهبود دارد.

اشتراک گذاری :

نویسنده: علی الطافی

محقق طب سنتی در حوزه اعصاب

من محقق طب سنتی ایرانی و اسلامی در حوزه اعصاب و روان هستم. پس از مدت ها تحقیق فهمیدم که طب سنتی و اسلامی به جای کنترل کردن بیماری ها، درمان و سلامتی واقعی را به بیماران می بخشد.

نظرات درمان شدگان

   ارتباط با من